Wat is de impact van een orkest? Wat is de betekenis van kunst voor de samenleving? Kan je dat meten en uitdrukken? Of moet je met een boog om dat soort vragen heen lopen? De Raad voor Cultuur en het Ministerie van OCW lopen bepaald niet om dergelijke vragen heen. Mede daardoor is voor cultuursector impact op dit moment een urgent issue. Het ligt zelfs voor de hand dat bij een volgende cultuurnotaperiode impact een belangrijk criterium vormt voor subsidie.
In dit licht willen ook de Nederlandse orkesten hun impact nadrukkelijker naar voren brengen – en willen zij er ook op kunnen sturen. Maar om het verhaal over je impact te kunnen vertellen en al helemaal om op impact te kunnen sturen, moet eerst duidelijk worden wát die impact dan is. Bovendien moet die impact niet uit de lucht gegrepen zijn, maar onderbouwd door deugdelijk onderzoek.
De verenigde Nederlands orkesten (de VvNO) hebben Blueyard samen met bureau Berenschot gevraagd om, als eerste stap, de impact van de orkesten helder in beeld te brengen. Bovendien vroegen de orkesten om een onderbouwing: waaruit blijkt de impact van orkesten?
Impactmodel voor de orkesten
Blueyard en Berenschot hebben gezamenlijk een ‘impactmodel’ voor de orkesten ontwikkeld. Het model voor de orkesten maakt inzichtelijk binnen welke tien domeinen de orkesten hun belangrijkste impact hebben. Dat zijn domeinen als ‘persoonlijke ontplooiing’, de ‘aantrekkelijkheid van een stad’, ‘gezondheid’ en ‘business’.
Het model maakt ook duidelijk dat er een belangrijk verschil bestaat tussen de ‘effecten’ van orkesten (tijdelijk en korte termijn) en de ‘impact’ van orkesten (de veranderingen op langere termijn). We laten zien dat ‘effecten’ relatief eenvoudig door de orkesten zijn te monitoren (en te sturen!), maar dat de langere termijn impact om uitgebreid onderzoek vraagt. Gelukkig zien we ook dat deze grote onderzoeken overal in de wereld reeds gedaan zijn – door universiteiten bijvoorbeeld. Het gaat er nu om dat er een verbinding wordt gelegd tussen de zelf meetbare effecten en de grotere impact-onderzoeken. Als opmaat daartoe hebben Blueyard en Berenschot een uitgebreid overzicht samengesteld van dergelijke, internationale onderzoeken.
In een paar zinnen samengevat klinkt het in kaart brengen van de impact misschien ingewikkeld, maar wie het hele verhaal hoort begrijpt dat je – zelfs voor een orkest – de verschillende vormen van impact relatief eenvoudig kunt aantonen.
We gaan de komende periode verder met het onderwerp impact. We blijven overheden en culturele organisaties hierover adviseren.