Blueyard evalueerde voor de gemeente Amsterdam: het functioneren van de ‘kunstenplansystematiek’. Eenvoudig gezegd: hoe werkt het proces van het Amsterdamse ‘Kunstenplan’ in de praktijk? Deze evaluatie is nu openbaar. Blueyard concludeert dat de systematiek van het Kunstenplan te complex is geworden. Het kan eenvoudiger.
Het Kunstenplan is voor Amsterdam de ruggengraat van het cultuurbeleid. Op basis van dit vierjarenplan wordt in totaal meer dan 600 miljoen euro toegedeeld aan culturele instellingen. Hierbij spelen meerdere actoren een beslissende rol, o.a. de gemeente, de Amsterdamse Kunstraad en het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK). De opdracht aan Blueyard ging in de kern over de vraag hoe de totstandkoming van het Kunstenplan is verlopen. Heeft dit proces geleid tot een samenhangend Kunstenplan?
Hoofdconclusie
Onze hoofdconclusie is dat het hele proces, van beleidsvorming tot en met subsidietoekenningen, te complex is geworden. Niet alleen voor aanvragers, maar ook voor adviseurs en gemeenteraadsleden. Het Kunstenplan is opgezet vanuit het idee dat aanvragers aan de hand van dezelfde criteria worden beoordeeld. Deze ‘integraliteit’ van het Kunstenplan was een leidend uitgangspunt. Maar door tal van aanpassingen in de huidige en afgelopen kunstenplanperiodes zijn er steeds meer verschillen in procedures en werkwijzen ontstaan tussen de beoordelaars: de Kunstraad en het AFK.
De grootste opgave is dan ook om te vereenvoudigen. Dat betekent niet per definitie dat er geen verschillen mogen zijn in de beoordelingsprocedures van het AFK of de Kunstraad. Als voor aanvragers, adviseurs en gemeenteraadsleden van tevoren maar helder is wat deze verschillen zijn, en waarom ze er zijn.
Diversiteit
Diversiteit en inclusie spelen een prominente rol in het Kunstenplan 21-24. Amsterdam verwacht een representatief en inclusief aanbod van cultuur voor alle Amsterdammers. Blueyard is echter kritisch over de gekozen oplossing om diversiteit en inclusie met speciale functies te verankeren in de Amsterdam Bis. De functies waren bedoeld voor voorbeeld stellende instellingen, maar door een gebrekkige onderbouwing ervan, kregen de benoemingen in de functies vooral een symbolische waarde. Onze aanbeveling is om een aanbod voor alle Amsterdammers te zien als een criterium voor alle instellingen zowel in de Amsterdam Bis als bij het AFK, met de eis dat zij naar vermogen bijdragen aan representatie en inclusie.
Functiemodel
Als alternatief – en vanuit het principe dat Amsterdam aansluit op de landelijke structuur – adviseert Blueyard om voor de Amsterdam Bis een ‘functiemodel’ te overwegen. Dat zou dan in de plaats komen van het systeem met benoemingen op naam. De huidige vorm is funderend en robuust, maar de vraag is of het systeem voldoende open kan staan voor de veranderingen die nu en straks van de sector worden verwacht. Een basisinfrastructuur op functie is eveneens funderend, maar staat meer open voor aanpassingen. Verder onderzoek is hiervoor nodig.
In het proces van de totstandkoming van het Kunstenplan zien we een betere samenwerking tussen de culturele driehoek: gemeente, AFK en Kunstraad. Een sterkere regierol van de gemeente kan het proces efficiënter en effectiever maken. Ook het goed informeren van raadsleden over de werking van de procedure en effecten van keuzes vroeg in het proces, kan tot op zekere hoogte onrust rondom de besluitvorming helpen voorkomen.
Ondanks kritische kanttekeningen heeft Blueyard in de evaluatie met alle direct betrokkenen constructieve gesprekken gevoerd en bereidheid en noodzaak gevoeld om stappen te zetten naar een eigentijdse, representatieve en inclusieve cultuursector voor Amsterdam. We zijn dan ook zeer benieuwd naar de vervolgstappen.
Documenten
Vind hier het rapport van de ‘Evaluatie totstandkoming Kunstenplan Amsterdam’
In deze Raadsinformatiebrief geeft cultuurwethouder Touria Meliani alvast haar reactie op de evaluatie van Blueyard.
Bijlagen bij Evaluatie totstandkoming Kunstenplan 2021-2024
Reactie begeleidingscommissie evaluatie totstandkoming Kunstenplan 2021-2024
